Page 171 - İBG 2021 Faaliyet Raporu

Kök Hücre ve Organoid Teknolojileri Laboratuvarı temel olarak iki alanda araştırma geliştirme faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu alanlardan ilki, laboratuvar koşullarında normal doku gelişimi ve hastalıkların organoid teknolojisi kullanılarak modellenmesidir. Bu kapsamda, sağlıklı karaciğer organoidlerinde driver mutasyonlara bağlı pre-malin ve kanser süreçlerine gelişimin oluşturulmaya çalışıldığı ve iPSC’lerden elde edilen serebral organoidlerde bir nadir hastalık olan Rett sendromu modelinin geliştirilmesi ile ilgili projelerde başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bunun yanı sıra, iPSC’lerden biyomühendislik yaklaşımları ile farklılaştırılarak geliştirilen Kornea organoidleri ve karakterizasyonları projemizde sona gelinmiş ve yayına hazırlanma çalışmaları başlamıştır. Grubun faaliyet gösterdiği ikinci alan ise, Hepatosellülar Karsinoma’da, kanser kök hücre plastisitesine bağlı agresif fenotipin ortaya çıkmasında rol alan ve ileride tedavi hedefi olabilecek yeni mekanizmaların belirlenmesidir.
Bu alan kapsamında kanser hücrelerinin kemoterapötik ilaçlara karşı direnç gelişimi süreçleri ve bu süreçteki hücre plastisitesi (kanser kök hücre alt populasyonu oranları) ve sinyal yolaklarındaki değişimler incelenmiştir. Yürütülen çalışma ile Wnt/TGFB patwayindeki değişimlerin kanser hücrelerinin Regorafenib direncinde rol oynadığı özellikle regorafenibe dirençli hücre hatlarının yüksek oranda TGFB ekspresyonu sergiledikleri gösterilmiştir. Bu çalışmada dirençli hücrelerdeki artmış TGFB yolağının inhibisyonunun Regorafenibin etkinliğini anlamlı bir şekilde artırdığı ve terapötik bir yaklaşım için kullanılabileceği gösterilmiştir (Karabicici M., 2021 Frontiers Cell and Developmental Biology). Benzer şekilde senesens ile indüklenen kök hücre fenotipinin tümörogenezdeki rolünü HCC’de ilk
kez tanımlayan çalışma yayına kabul edilmiştir (Karabiçici M., 2021, Molecular Oncology). Buna ilaveten, başka bir çalışmada, LGR5/R- Spo1/Wnt3a yolağının, spesifik olarak HCC’nin hepatoblast benzeri alt tiplerinde, kanonikal Wnt yolağının aktivasyonu ve buna bağlı agresif fenotipin görülmesine neden olduğu belirlenmiştir (Akbari S., 2021, Cellular Signalling).
Kök Hücre ve Organoid Teknolojileri Laboratuvarı yürütücülüğünde ve/veya ortaklığında devam eden/tamamlanan projeler şu şekildedir:
Karaciğer Kanserinin Modellenmesinde İndüklenebilir Pluripotent Kök Hücre (iPSC) Kaynaklı Hepatik Organoidler (Yürütücü: Esra Erdal, Araştırmacılar: Şerif Şentürk TÜBİTAK 1001, Ref: #117Z858, 2018-2021): İnsan karaciğer kanserinin patogenezini anlamakta hücre hatları ve hayvan modelleri yetersizdir. Projenin amacı, sağlıklı gönüllülerden elde edilen iPSC kaynaklı hepatik organoidlerde Crispr/Cas9 gen düzenlenme sistemi kullanarak, karaciğer kanserinde sıklıkla rastlanan hTERT, p53, APC ve NF1 mutasyonlarını oluşturmak ve mutant organoidlerin tümörü başlatma kapasitelerini test etmektir. Bu kapsamda önemli olarak, p53 KO edilen organoidlerde, mutasyonu taşımayanlara göre, proliferatif indexin anlamlı şekilde fazla olduğu ve karaciğer kanseri pre-malin süreçlerde görülen patolojik değişimlerin varlığı tespit edilmiştir. Projenin sonuç raporu gönderilmiş olup, kurul tarafından kabul almış ve proje kapatılmıştır. Elde edilen veriler yayınlanmak üzere düzenlenmektedir.
In-vitro Üç Boyutlu Serebral Organoid Kültür Temelli Çip-Üstü-Rett Sendromu Modelinin Geliştirilmesi (Yürütücü: Özlem Yeşil. Araştırmacı: Şerif Şentürk, Danışman: Esra Erdal, TÜBİTAK 1001,
Teknolojik Araştırmalar Programı 163