Page 93 - İBG 2021 Faaliyet Raporu

Transgenik Fare Modellerinin Yerel Üretimi için Yöntem Geliştirilmesi (Yürütücü: Kasım Diril, Araştırmacı: Kerem Esmen, Bursiyer: Gizem Öztürk, Liubovi Sopco, TÜBİTAK 1005, Ref: #120S396, 2020-2022): Ülkemizde ve bulunduğumuz coğrafyada akraba evliliklerinin yaygın olması nedeniyle nadir genetik hastalıkların insidansı yüksektir. Özellikle nöro- gelişimsel hastalıklar yaşam kalitesini oldukça düşürmektedir. Hasta sayısının sınırlı olması nedeniyle büyük ilaç firmaları, nadir hastalıklar için ilaç ve tedavi yöntemleri geliştirme konusunda genellikle ilgisizdir. İBG’nin öncelik verdiği konulardan birisi, nadir genetik hastalıkların tespiti, patofizyolojilerinin anlaşılması ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesidir. Transgenik ve genetiği değiştirilmiş fare modelleri insanda hastalıkların fizyolojisini büyük ölçüde yansıttıkları için, mekanistik araştırmalarda olduğu gibi tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinde de kullanılan önemli bir araçtır. Hastalıkların etiyopatolojilerinin anlaşılması, ilaç ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi için sıklıkla transgenik modeller üretilmekte ve in vivo preklinik çalışmalarda kullanılmaktadır. Bu değerli kaynağı yerel olarak üretebilmek, yerel ilaç firmalarının global rekabet gücünü olumlu olarak etkileyebilecektir. Moleküler hücre biyolojisi, kanser gibi temel bilim alanlarındaki araştırmalarda da sıklıkla transgenik hayvan modelleri kullanılmaktadır. Etkili bir bilimsel çalışmanın saygın uluslararası dergilerde yayınlanabilmesi için bazı deneylerin hayvan modellerinde konfirme edilmesi istenmektedir. Meslektaşların bir kaynak olarak transgenik farelere kolay erişimi, etkili bilimsel çalışmalar üretebilmelerini kolaylaştıracaktır. Platformun önde gelen amacı, transgenik fare modellerinin
yerel üretimi için yöntem geliştirilmesi ve bunu kullanıcılara hizmet olarak sunan bir transgenik model servis sağlayıcısının oluşturulmasıdır. Hedef, proje sürecinde üç ayrı transgenik fare modelinin üretilmesi, böylece yöntemin yapılabilirliğinin kullanıcılara gösterilebilmesidir. Proje hedefleri büyük ölçüde tamamlanmıştır.
Bu proje kapsamındaki ilk hedefte, yöntemin başarılı bir şekilde uygulanabildiğini test etmek için, C57BL/6J farelerde Tyr genini CRISPR genommühendisliğiteknolojisiiledeğiştirilmiştir. Yapılan knockin mutasyonu, tirozinaz enziminde fonksiyon kaybına yol açarak albino deri rengi oluşturmaktadır. C57BL/6J fareler, biyomedikal araştırmalarda en yaygın kullanılan fare ırkıdır. Albino C57BL/6J fareler, derilerinde melanin pigmenti olmadığı için biyolüminesans görüntüleme çalışmalarında tercih edilen model farelerdir. Ayrıca, BL6 embriyonik kök hücrelerin mikroenjeksiyonu için bu farelerden izole edilen embriyolar kullanılmaktadır. Yeni üretilen fare modeli, İBG Vivaryum ve transgenik platformu için değerli bir kaynak olacaktır.
Temel ve Translasyonel Araştırmalar Programı 85