UYARILMIŞ PLURİPOTENT KÖK HÜCRELERDEN GÖZYAŞI BEZİ ORGANOİDLERİ
Gözyaşı salgı bezi olarak da bilinen lakrimal bez, göz yüzeyinin korunmasında rol oynayan gözyaşının sıvı bileşenlerinin salınımından sorumludur. Lakrimal bezde meydana gelen fonksiyon kaybı; kuru göz hastalığı, Sjögren’s sendromu veya travma gibi birçok rahatsızlıkla ilintili olarak oluşabilmektedir.
Organoidler, doğrudan doku veya kök hücrelerden elde edilen üç boyutlu hücre grupları olarak tanımlanabilir. İn vitro ortamda organların işlevlerini taklit edebilen organoidler, organogenezin incelenmesi ve ilaç araştırmaları için deney hayvanlarının yerini alması konusunda önemli bir potansiyel sunmakta.
Araştırmacılar çalışmalarında, in vitro koşullarda insan uyarılmış pluripotent kök hücrelerden (iuPKH) lakrimal bezin embriyonik gelişimini ortaya koyan lakrimal bez organoidlerinin oluşumunu gösterdiler. Aynı zamanda elde edilen organoidlerin metabolomik profillerini araştırarak işlevselliğini değerlendirdiler.
TÜBİTAK projeleri ve TÜBA-GEBİP ödülleri tarafından desteklenmiş olan bu çalışma; temel bilimler, klinik araştırmalar ve eczacılık bilimlerinin ortak çabalarıyla yürütüldü. Projede, Terapötik Biyomühendislik Laboratuvarı üyeleri Doç. Dr. Sinan GÜVEN, Prof. Dr. Canan Aslı YILDIRIM, Melis ASAL, Gamze KOÇAK, Vedat SARI ve Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi üyeleri Prof. Dr. Emirhan NEMUTLU ve Dr. Öğr. Üyesi Tuba REÇBER ortaklaşa rol aldılar.
Araştırmacılar bu çalışmada geliştirilen lakrimal bez organoidlerinin, iuPKH’lerin terapötik uygulamalarının araştırılması ve gözyaşı bezine yönelik rejeneratif tıp araştırmaları ve yeni farmasötik yaklaşımların geliştirilmesinde büyük katkılar sağlayacağını öngörmekte.
